De activiteiten in het herdenkingsjaar ‘1572 Geboorte van Nederland’ kabbelen zo’n beetje voort met stadswandelingen, lezingen, exposities en hier en daar een kleurwedstrijd. In Zeeland is Vlissingen het actiefst. Die stad bevrijdde zichzelf immers als eerste in het huidige Nederland op 6 april 1672; Den Briel was 5 dagen tevoren bevrijd door de externe hand van de Watergeuzen.
Het is niet vreemd dat de herdenking wat lauw verloopt, het jaar 1572 is immers maar één markering. De strijd begon al in 1566/67 in het huidige België, onze Republiek dateert van 1588 en we waren pas officieel van de Spanjaarden verlost in 1648.
Op de vlucht
De eerste periode van de Opstand verliep trouwens uiterst heikel en onze ‘vader des vaderlands’ Willem van Oranje ondervond dat aan den lijve. Na een volkomen mislukte Maascampagne sloot hij zich in 1569 met zijn broers Lodewijk en Hendrik aan bij het leger van de Franse Hugenotenleider De Coligny. Zijn broers maakten op 3 oktober een nieuwe nederlaag mee bij Moncontour, waar de Hugenoten door het koninklijke leger in de pan werden gehakt.
Willem was toen al met vijf metgezellen op de vlucht naar zijn stamslot de
Dillenburg in Hessen, gehuld in boerenkleren. Hij arriveerde er begin november,
uitgeput, beladen met schulden en zonder toekomstperspectief.
Waakzaamheid
Deze bittere episode, in een tijd die toch al rijk was aan dieptepunten, wordt uitgebeeld op een ‘druivenplukkersbeker’ in het Zeeuws Museum in Middelburg. De met zilver opgesmukte houten beker van 25 centimeter hoog en 10 centimeter breed was in het bezit van de Middelburgse familie Thibaut en is in 1822 aangekocht door het Zeeuws Genootschap.
 |
| Coll. KZGW |
Of Willems smadelijke vlucht in 1569 werkelijk het onderwerp
is van de beker, is wel eens betwijfeld. Zeker is dat Oranje de beker van zijn
lot tot op de bodem heeft moeten leegdrinken. Lodewijk en Hendrik sneuvelden
beiden op de Mookerhei in 1574. Tien jaar later, na vele aanslagen op zijn
leven, viel Willem zelf door de moordenaarshand van Balthasar Gerards.
***
Lees ook Willem van Oranje. Prins in Opstand
De discussie over leven, karakter en betekenis van Willem van Oranje (1533-1584) laait regelmatig op. De Opstand tegen Spanje en de Reformatiegeschiedenis in de Nederlanden zijn niet denkbaar zonder deze prins van Oranje, die in zijn eigen tijd al voorwerp was van felle controverses. Oranje stond aan de wieg van de Noord-Nederlandse natie, maar deze ‘geboorte’ voltrok zich tegen zijn wil. Zijn pogingen om de scheuring van Noord en Zuid te voorkomen bleven vruchteloos. Willem was weliswaar een belangrijke actor in de ontwikkelingen van zijn tijd, maar ook iemand die daardoor werd meegesleurd en getransformeerd.Van verdediger van de belangen van de hoge adel ontwikkelde Oranje zich tot tegenstander van de onverzoenlijke kettervervolgingen. Zo kwam hij pal tegenover zijn koning Filips II te staan. Gaandeweg veranderde Willem van een in luxe badende prins met lichtzinnige reputatie tot een quasi-armoedige martelaar voor een niet eens
