vrijdag 4 juli 2025

Een hellehof en een comfortabel vakantiehuis

In 1959 verscheen bij de Wereldbibliotheek een Nederlandse vertaling van de kleine roman De Hellehof  van de Bosnische schrijver Ivo Andrić. Het boek verhaalt de belevenissen van de Bosnische monnik Broeder Petar in het Huis van Bewaring in Istanboel, waar figuren met uiteenlopende achtergronden worden vastgehouden, vaak alleen maar om de directeur een goed losgeld te bezorgen.

De blurb op de achterflap: “De vraag naar schuld of onschuld wordt nauwelijks gesteld aan de arrestanten, die zich in de gemeenschappelijke cellen en op de schaduwplekjes van de gloeiende binnenhof ophouden. Na maanden keert de Bosnische monnik naar zijn klooster terug. In zijn geest vloeien alle verhalen, die hij op de vervloekte binnenplaats van eerlijke en oneerlijke lieden heeft moeten aanhoren, in elkaar over tot een schakelvertelling, waarin werkelijkheid en symboliek naar oosterse trant vermengd worden, maar die naar westerse inslag schijnt gericht te zijn op het wezen van het menselijk bestaan zelf.”

Tegelijkertijd maakt de lezer kennis met de modderige corruptie in de nadagen van het Ottomaanse rijk, en met het centraal in de vertelling staande personage Djamil, een rijke jongeman die een ontluisterend einde tegemoet gaat, omdat hij ervan overtuigd raakt dat hij de historische figuur Dsjem is, de ongelukkige broeder van de sultan.

Amsterdam/Antwerpen: Wereldbibliotheek, 1959
Vertaling: C.W. Sangster-Warnaars
Bandtekening: Frederique Spaanderman
Oorspronkelijke uitgave: Prokleta avlija, 1954

Ivo Andrić (1892–1975) had tijdens zijn leven ook te maken met de altijd maar door malende molens van de macht, zij het minder grotesk en fataal dan zijn personages in De Hellehof. Integendeel: internationale lof, welstand en een schitterende loopbaan vielen hem ten deel – hij moest alleen een beetje op zijn tellen passen onder het communistische bewind van Joegoslavië, vanwege zijn eerdere werkzaamheden als diplomaat.

Andrić werd geboren op 9 oktober 1892 in Dolac in het huidige Bosnië en Herzegovina. Hij groeide op in een katholiek Kroatisch gezin in Visegrad, een stad die later een belangrijke rol speelde in zijn literaire werk. Andrić studeerde aan universiteiten in Zagreb, Wenen, Krakau en Graz, waar hij in 1924 promoveerde in de filosofie.

Huis van Andrić, Herceg Novi
(foto HMD Dekker)
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd hij korte tijd gevangengezet vanwege zijn betrokkenheid bij de Zuid-Slavische nationalistische beweging. Na de oorlog trad hij in diplomatieke dienst voor het Koninkrijk van Serven, Kroaten en Slovenen (later Joegoslavië). Hij was onder meer werkzaam in Rome, Madrid, Genève, en Berlijn, en diende in de jaren dertig als ambassadeur in Berlijn.

De Hellehof is zeker niet zijn bekendste werk. Dat is De brug over de Drina (1945), een historische roman over het leven in Visegrad door de eeuwen heen. Het boek is daarmee een portret van de multi-etnische samenleving in Bosnië. Een ander belangrijke werk is De kroniek van Travnik.

In 1961 ontving Andrić de Nobelprijs voor Literatuur, als erkenning voor zijn ‘epische kracht’ en zijn ‘verhalen die het lot van mensen binnen de geschiedenis van zijn land onthullen’. Hij overleed op 13 maart 1975 in Belgrado.

Waarom aandacht voor Ivo Andrić op deze plek? Eigenlijk toeval. Bij de voorbereiding van een vakantieverblijf in Herceg Novi aan de Baai van Kotor (Montenegro) in mei 2025 stuitte mijn partner Heleen op Andrićs tot museum omgevormde huis uit 1962/63, waar hij woonde in de periode 1963-1968. Het werd gebouwd naar een project van de Belgradose architect en schilder Vojislav Đokić. Andrić trok er twee jaar na het winnen van de Nobelprijs in met zijn vrouw Milica Babić. De vijf jaar in Herceg Novi waren erg gelukkig voor het paar: "De Venetianen, Turken, Spanjaarden, Russen, Oostenrijkers vochten om de Baai van Kotor… Hoe konden ze niet praten over zulke schoonheid?"

Andrić in Herceg Novi, ca. 1968
Adres : Njegoševa 79

Openingstijden : maandag - zaterdag van 9.00 tot 21.00 uur en zondag van 10.00 tot 18.00 uur

Meer informatie hier








***

Misschien ook leuk:



De Nederlandse samenleving veranderde razendsnel aan het eind van de negentiende eeuw. Oude, vertrouwde waarden wankelden door een stroom aan nieuwe ideeën en levensstijlen. Alles moest anders: de inrichting van de maatschappij, de omgang met het lichaam en ook religie en spiritualiteit. Anarchisten, vegetariërs, theosofen, spiritisten, utopische kolonisten, feministen, strijders voor homorechten: de verschillende stemmen van linkse activisten tot ultrarechtse ‘trekvogels’ en reactionaire cultuurcritici vormden een verwarrend koor.

'Jan J.B. Kuipers belicht de versplintering van het levensbeschouwelijke landschap in een periode die werd gekenmerkt door vaak extreme opvattingen. Hij laat de lezer kennismaken met de vaak grillige vertegenwoordigers van een onversneden individualisme.'


Bij dit boek is een interessante PODCAST gemaakt, te downloaden via Podcast Hoog Tijd - Dwepers en dromers of in iTunes of Spotify (zoek op "Hoog Tijd")


'Kuipers heeft een boek geschreven waarin recht wordt gedaan aan al die idealistische strevers naar een betere wereld.'

Willem Huberts in Tijdschrift voor geschiedenis

Een hellehof en een comfortabel vakantiehuis

In 1959 verscheen bij de Wereldbibliotheek een Nederlandse vertaling van de kleine roman De Hellehof   van de Bosnische schrijver Ivo Andrić...