Er werd opengedaan! De nieuwe BALLUSTRADA

IJlt u zich naar de brievenbus! Misschien vandaag al valt het dubbeldikke najaarsnummer van Ballustrada (jrg. 39 nr. 3 /4) op uw mat. Het nummer omvat bijdragen van een groot aantal bekende namen, in de Nederlanden of de achterban van Ballustrada (beide entiteiten vallen nog steeds niet helemaal samen).

Zoals daar zijn Bert Bevers, Anton Korteweg, Wim Hofman, Rien Vroegindeweij, Marc Tritsmans, Jabik Veenbaas, Kees Klok, Willem M. Roggeman, Frank Roger, Pieter Drift, Fred Papenhove, en uit eigen kweek Johan Everaers, Jan J.B. Kuipers, Ko de Jonge en André van der Veeke.

Voorplat van het nummer.

Last but zeker niet least (met excuus aan de Vereniging tot Behoud van de Restanten van de Nederlandse Taal) zijn daar Helge Bonset, Jan Roosen, Nikki Petit, Oscar Tops, Finn Audenaert, Jan Beckers, Wiebe Radstake, Lander Govaerts en beeldend kunstenaar Giel Louws.

Het voert te ver om hier op iedere bijdrage in te gaan. Wel noemen we een paar namen van medewerkers die al heel lang ons Nieuwe Wereld Tijdschrift hebben gesteund. Bert Bevers verzorgde vele keren een aflevering van Laaglandse Poëzie. Bij Wim Hofman konden we altijd aankloppen. Er werd nog opengedaan ook. Jabik Veenbaas stuurt al jaren voor iedere nieuwe uitgave een gedicht. Rien Vroegindeweij is ons wakend oog binnen de Rotterdamse letteren. Kees Klok heeft het zelfs tot onze officiële correspondent voor Griekenland & omstreken gebracht. En Willem M. Roggeman heeft al bijna net zoveel afleveringen van Taal Ver Taal verzorgd als hij jaren telt. 

Deze laatstgenoemden vormen overigens een toevallige selectie. Er zijn nog talloze scribenten betrokken geweest bij ons tijdschrift, maar die hebben deze keer toevallig niet meegewerkt. In het vuistdikke jubileumnummer zal ongetwijfeld alles en iedereen op zijn plaats vallen.

Want inderdaad: volgend jaar komt ons jubileumnummer uit, over VEERTIG JAAR BALLUSTRADA. Veertig jaar, zeg maar dat deel van een mensenleven dat meestal werkzaam wordt doorgebracht. De lezers, de vrienden, de medewerkers kunnen zich misschien het schokeffect bij de redactieleden voorstellen. Zo ben je begonnen en een paar flinke tellen later blijken er veertig jaren verstreken. Hoe het ook zij: we maken er een geweldig nummer-40 van, samen met heel veel medewerkers.

Zelfs de geheimen van het Laantje worden onthuld
in het najaarsdubbelnummer van Ballustrada.

Neem nu een abonnement of bestel het laatste nummer!

Los dubbelnummer € 12,50 | Abonnement € 20,00, 4 nummers inclusief porto
Bankrekening NL35 ABNA 049 92 02 864 t.n.v. Stichting Zeeuws Licht


Redactie: André van der Veeke, Jan J.B. Kuipers, Johan Everaers, Ko de Jonge.
Vaste medewerkers: Kees Klok, Paul van Leeuwenkamp, Thom Schrijer, Jos Rouw (webzaken)

Contact: avdveeke@zeelandnet.nl

Yerseke, Sint-Odolphus en een aflaat

In 2026 verschijnt bij Noordboek een boek over Yerseke, geschreven door Ruben A. Koman en Jan J.B. Kuipers. Hieronder een bericht over de middeleeuwse patroon van het befaamde oester- en mosseldorp.

Tijdens de Reformatie verdween een altaarsteen uit de Sint-Odolphuskerk van Yerseke, waarin bot, of een voorwerp was gestopt, dat in contact is geweest met een ‘ware’ reliek van de heilige Odolphus of Odulfus. En zulke zaken liggen nu in een museum in Utrecht, waar Ruben vanuit zijn woonplaats Zeist ze gemakkelijk kon inzien. Zijn Yerseker voorouders zouden voor het zien of het aanraken ervan wel wat centjes hebben over gehad.

Tekst vervolgt onder afbeelding.

Ruben Koman bij het onderkleed en een waterschaaltje van Sint Odolphus in Museum Catherijneconvent te Utrecht.

Ook Yerseker sporen van bewoning uit de Keltische en Romeinse tijd dook Ruben op, samen met zijn Zeeuwse medeauteur Jan J.B. Kuipers. "Jan heeft enorm veel ervaring in het schrijven van populair-historische boeken en bovendien veel kennis van Zeeuwse bronnen en collecties. Samen plaatsen we sporen uit archeologische en (cultuur)historische literatuur en rapporten in de verschillende Yerseker tijdsvakken door de eeuwen heen."

Vondsten en stormvloeden 

Daarbij komen de onderzoekers tot verrassende inzichten en spectaculaire vondsten. Het dorp heeft door stormvloeden en migratie door de eeuwen heen afscheid moeten nemen van mensen en middelen, maar kwam worstelend altijd weer boven. Katholieke landlieden verdwenen, mosselvissers en gereformeerden kwamen. 

Koman: "We verklappen niet alles uiteraard, maar de publicatie zal in 2026 menig Zeeuw positief verrassen, hopen we. Overal duikt materiaal, foto's en kennis op uit Yese, waarbij we ook hulp krijgen van de online community van het dorp op Facebook."

Niet alleen de geschiedenis, maar ook de natuur, met haar Yerseke Moer, en de volkscultuur van vroeger en nu komen aan bod, van krukels mie krentenbrood met Pasen tot Sinterklaas, die in het dorp nog altijd een zwarte vriend heeft, zoals we in het landelijke nieuws vorig jaar hebben gezien.

Het boek over Yerseke verschijnt in de zomeraanbieding 2026 van uitgeverij Noordboek. Heeft u ook spectaculaire of ‘gewone’ vondsten uit Yerseke? Zie de Facebookgroep ‘Yese- Toen en nu’.

Aflaat

Over de vroege kerkgang van de Yersekenaren is weinig bekend, maar de ‘vrome bezoekers en weldoeners’ van de parochie van Yerseke krijgen wél een aflaat van paus Leo X in 1521, om vermindering van straf in het vagevuur te krijgen. Pelgrims moeten oorspronkelijk de zeven hoofdkerken van Rome op één dag bezoeken om in aanmerking te komen voor een volle aflaat, maar kunnen deze ook in Yerseke tegen betaling krijgen.

Tekst vervolgt onder afbeelding.

De aflaat uit 1521. Foto Vatican Apostolic Archives.

***

Misschien ook interessant:

Nederland in de middeleeuwen, een canon zonder onwrikbare ijkpunten, die onze middeleeuwse geschiedenis op toegankelijke wijze presenteert voor een breed publiek. Bij de keuze van de vijftig vensters spelen zowel de traditie als nieuwe inzichten een rol. De lezer zoekt niet vergeefs naar overbekende feiten als de moord op Floris V, maar verneemt ook over plattelandsleven, ridderideaal en kloosterwezen, overzeese handel, klimaatontwikkeling, ketters en bonte volkscultuur. Een evenredige geografische spreiding is nagestreefd, waarbij alle gewesten aan bod komen.

De uitgave toont hoe een drassige uithoek van het Romeinse Rijk zich tussen ca. 500 en 1500 ontwikkelde tot een veelzijdig samenstel van graafschappen, hertogdommen en heerlijkheden, agrarische en handelsgemeenschappen, steden en dorpen, op zand, veen en klei, langs de rivieren en de Noordzeekust. Hoe er langzaam eenheidsgevoel ontstond én hoe dit besef steeds ondergraven werd door vaak bloedige strijd tussen lokale en regionale belangen, standen en klassen.

Boudewijn en Judith, een beer en een rammelaar

Onbekende lotgevallen rondom Boudewijn, de eerste graaf van Vlaanderen omstreeks 870. Zijn hoekige persoonlijkheid steekt bleek af tegen die van zijn metgezellen: zijn enigmatische gade Judith en haar nog raadselachtiger kamenierster. 

Om maar te zwijgen over de door Boudewijn geslachte beer met zijn voorwereldlijke en tegelijk menselijke trekjes, de elfachtige woudman, drie druppels zielenbloed en een beeldje van de Zwarte Maagd. En hoe kan een rammelaar die op een hamer lijkt zo krachtig zijn? 

Deze novelle omvat ongeveer 7200 woorden. Het is een digitale ‘herdruk’ van een verhaal dat eerder is gepubliceerd in het tijdschrift Wonderwaan (nr. 40,winter 2016). Zie voor een bestelling HIER.

Voor een overzicht van mijn andere e-titels, veelal heruitgaven van materiaal dat eerder verscheen in bundels, reeksen en tijdschriften, klik HIER.

***

Meer geïnteresseerd in middeleeuwse non-fictie?

Vikingen belicht een zeer turbulente periode in de Europese en Nederlandse geschiedenis, met een blik die reikt van Byzantium tot Groenland en van de Scandinavische voorgeschiedenis tot de slotakkoorden van de Vikingcultuur in de late middeleeuwen. De Lage Landen en naburig gebied staan centraal, met speciale aandacht voor het in elkaar grijpen van gebeurtenissen aan beide zijden van de Noordzee. De chronologische benadering in het boek wordt gecomplementeerd met thematische hoofdstukken over bijvoorbeeld de botsing van culturen, langschepen, strijdmethoden en Vikingschatten. 

Nederland in de middeleeuwen bevat geen onwrikbare ijkpunten, maar presenteert onze middeleeuwse geschiedenis op toegankelijke wijze voor een breed publiek. Bij de keuze van de vijftig vensters spelen zowel de traditie als nieuwe inzichten een rol. De lezer zoekt niet vergeefs naar overbekende feiten als de moord op Floris V, maar verneemt ook over plattelandsleven, ridderideaal en kloosterwezen, overzeese handel, klimaatontwikkeling, ketters en bonte volkscultuur. Een evenredige geografische spreiding is nagestreefd, waarbij alle gewesten aan bod komen.

De uitgave toont hoe een drassige uithoek van het Romeinse Rijk zich tussen ca. 500 en 1500 ontwikkelde tot een veelzijdig samenstel van graafschappen, hertogdommen en heerlijkheden, agrarische en handelsgemeenschappen, steden en dorpen, op zand, veen en klei, langs de rivieren en de Noordzeekust. Hoe er langzaam eenheidsgevoel ontstond én hoe dit besef steeds ondergraven werd door vaak bloedige strijd tussen lokale en regionale belangen, standen en klassen.

 

Napoleon in de snuisterijenkraam

In hetzelfde ruime (monumenten)weekend in september 2025 trof ik twee kitschachtige uitbeeldingen aan van Napoleon de Grote: één als sigarenhouder (in het Kempenmuseum in Eersel) en één als lampdecoratie in huize Mattemburgh, Hoogerheijde/Bergen op Zoom. Het is misschien een rustgevende gedachte dat ook de grote dictators en oorlogsvoerders, met ontelbare doden in hun kielzog, vaak eindigen als snuisterij.

Ook nu draait de snuisterijenproductie van Napoleonica (dit is een serieuze website met die naam) volop, getuige websites als napoleon-souvenirs.com, napoleon-store.com, napoleonicimpressions.com en een reeks andere, die een berg aan glimmend nieuwe producten te koop aanbieden. Ook Amazon is uiteraard op dit vlak actief, en bij ‘bol’ kun je een gietijzeren napoleonnetje bestellen.

In 1991 schreef ik het volgende over de Keizer der Fransen:

Napoleon als
sigarenhouder 

“Niettemin heeft Europa een zeer diverse Napoleon-‘mythologie’ gekend, waarin de keizer in allerlei gedaanten op het podium verscheen: als Soldaat van de Revolutie, als goedmoedig-vrome Biedermeier-monarch, als synthese van Unmensch en Uebermensch (Nietzsche), als vorst die in bovennatuurlijk contact stond met een toekomstverklarende 'Rode man', als eenzaam Titaan en mystiek beschermheer van het nationaliteitsbeginsel - of als het Beest uit Openbaringen. In Frankrijk ontstond in de decennia na zijn verscheiden (1821) een ware 'nostalgie napoléonienne', met het konterfeitsel van de wereldheerser op de gebruikelijke èn de vreemdste voorwerpen: prenten, serviesgoed, bretels, dassen, pijpen, bestek.”

Bron: Jan J.B. Kuipers, ‘Een milddadig ‘menschen moorder’: Zeeuwse Napoleon-overleveringen’, Nehalennia nr. 81, 1991, 2‑11.

Napoleon 'belicht'

Wat die pijpen betreft, zie bijvoorbeeld ‘Een “Napoleonpijp” uit Middelburg‘ (Nehalennia 1993).

Helaas is mijn boek Vrijheid Gelijkheid Broederschap. De Nederlanden in de Franse tijd (2013) uitverkocht. Maar ook aardig in dit verband: ‘Het Elbaanse perspectief’ (1994/2014), over Napoleons ‘keizerschap’ van Elba. Je kunt daar in zijn paleisje aan zijn sponde staan, net als bijvoorbeeld op Isola Bella (Lago Maggiore). Het mooie: van deze authentieke meubelen wordt als bij toverslag om de zoveel tijd de bedovertrek vernieuwd.  De kracht van de mythe!

***

Misschien ook interessant:

Willem III, de weerspannige koning

(eBook en hardback)

Koning Gorilla of Willem de Goede? De eerstgenoemde bijnaam van Willem III (1817-1890) is bekender. Willems leven werd geteisterd door schandalen. Hij regeerde lang, van 1849-1890. Zijn koningschap is vooral van belang door de periode waarin het viel: een tijd van transformatie naar een samenleving, gekenmerkt door verstedelijking, industrialisering met alle uitwassen van dien en democratisering. En ook van wetenschappelijke en technologische revoluties en conflicten tussen grote, naburige naties.

Gietijzeren 
Napoleon

Dankzij Hudig (1923) weten we meer over het glas

MIDDELBURGSE GLASHUTTEN VERDWENEN SPOORLOOS

Achttiende-eeuwse Middelburgers hadden zoveel belangstelling voor het geheimzinnige ambacht van de glasblazerij, dat de medewerkers van de glashutten aan het Molenwater (Zuidsingel) vaak niet konden werken door de massale toeloop. De magistraat wist een oplossing. Er werd een weesjongen bij de ingang gezet, die een doos vasthield waarin belangstellenden twee stuivers moesten doen.

Na eerdere glasblazerijen aan de Kousteensedijk (1582) en de Blauwedijk (1626-1646) deden Isabelle Wouters, weduwe van een Gentse glasfabrikant, en haar man baron Jacques van Haveskercke in 1724 een derde poging aan het Molenwater. Hun glasblazerij verrees op het terrein van het voormalige Pesthuis. Slechte vibraties? Snel volgden tegenslagen. De baron overleed, de glashut brandde af in 1726. Isabelle verdween naar Antwerpen. Met de nieuwe exploitant Des Jardins ging het beter. Allerlei producten werden geblazen: flessen, kristallen glazen, ‘Boheemse’ wijn- en bierglazen. Afnemers waren maritieme compagnieën zoals de Middelburgse Commercie Compagnie (MCC), berucht wegens de slavenhandel, maar ook lokale firma’s en wijnkooplui. Des Jardins overleed in 1732, de stad hield het fabriekje in de lucht. Nederlandse en Engelse ondernemers, onder wie de Britten Turing en Tennent uit Veere, namen de zaak over in 1740. Vanaf 1783 heette de firma James Turing & Zoon. Onder James blies men alleen nog flessen, ongeveer 200.000 per jaar.

Malaise
De gravure ‘Gesigt op het Molenwater’ van Cornelis Pronk toont de twee glashutten zoals ze er in 1742 bijstonden. In dat jaar was met de voltooiing van de Lutherse kerk de inrichting van de Zuidsingel vrijwel afgerond. De glashutten tonen een typisch uiterlijk dat we ook van elders kennen, met een hoog en taps toelopend dak en in de nok een houten rookkap. Op het terrein moeten ook andere werkplaatsen en schuren hebben gestaan, en woningen voor onder meer James Turing.

In de Bataafs-Franse tijd (1794-1814) met zijn economische malaise kwam de neergang. In 1807 werd de glasblazerij ter overname aangeboden. De productie sleepte zich voort, misschien tot 1820. De gebouwen werden afgebroken en in de directe omgeving van de glasblazerij verrees in 1842 een armenschool, de latere openbare school C (opgeheven 1964). Zelfs het officiële adres Cellebroershof is vervangen door de naam Sint-Jorisgang, ‘een anoniem achterafstraatje met garageboxen’, aldus heemkundige Leo Leynse.

Gravure met Lutherse kerk en
glashutten,1742-1751 (ingekleurd fragment).

Bron: Jan J.B. Kuipers, ‘Glasblazers uit het zuiden’. Sporen in de delta, Provinciale Zeeuwse Courant 27 mei 2020.

Ferrand Hudig
De historische Nederlandse glasproductie – dus ook die in Middelburg – kwam in 2023 weer in de belangstelling, toen verschillende vakmedia en websites aandacht besteedden aan het ‘eeuwfeest’ van de dissertatie van kunsthistoricus Ferrand Hudig:

“In 2023 was het honderd jaar geleden dat Ferrand Hudig zijn proefschrift ‘Das Glas’ verdedigde. Het is het eerste overzicht van alle glasblazerijen in Nederland vanaf 1581 tot eind achttiende eeuw. Een eeuw later is het nog steeds de bron voor alle kennis over glasblazerijen in de Nederlanden van de zestiende tot en met de achttiende eeuw. In 1923 promoveerde Hudig op zijn onderzoek naar glas en glasblazerijen in de Noordelijke Nederlanden. Daarnaast was hij onderdirecteur van het Nederlandsch Museum voor Geschiedenis en Kunst, lector aan de Gemeente Universiteit in Amsterdam en buitengewoon hoogleraar kunstgeschiedenis en privaatdocent middeleeuwen en nieuwe tijd. Hij overleed in 1937 op 53 jarige leeftijd. Hudig richtte zich op de toegepaste kunst, zoals keramiek en glaswerk en alle boeken die hij schreef zijn nog steeds relevant.”

(bron: vormenuitvuur.nl)

Meer info
- Ferrand W. Hudig, Das Glas. Mit bes. Berücksichtigung der Samm. im Ned. Mus. v. Gesch. en Kunst te Amsterdam. Diss. Zürich (1923).
- Jan J.B. Kuipers, ‘Glasblazers uit het zuiden’. Sporen in de delta, Provinciale Zeeuwse Courant 27 mei 2020.
- Leo Leynse op https://www.hkwalcheren.nl/walcherseverhalen/26/glashutten-aan-het-molenwater.html [dode link, de tekst ging terug op een artikel in het blad De Wete 2024]

Kleur de nacht met woorden

LITERAIRE SALON IN DE NACHT VAN DE NACHT 2025

Tijdens de Nacht van de Nacht 2025 (N8vdN8) op zaterdag 25 oktober a.s. lezen Zeeuwse dichters bij het CBK Zeeland aan Balans 17 in Middelburg (o.a.) hun gedicht bij het thema KLEUR DE NACHT MET WOORDEN. Ze tonen bij elk themagedicht ook een afbeelding: een eigen ontwerp of, in samenwerking met een Zeeuwse beeldend kunstenaar, een uit wederzijdse inspiratie voortgekomen nieuw kunstwerk.
De avond duurt van 19:30 tot 22:00 uur.

Prijs gratis, reserveringen  +31 6 25030645
Contact info@literaircafedegeestgronden.nl

In totaal komen 19+1 dichters aan het woord, die ieder 5 minuten voorleestijd hebben voor het Nacht-gedicht en eigen bestaand werk.

Wout Waanders opent de avond met een voorstelling van 20 minuten, waarin hij voordraagt uit zijn bundel We zijn nog lang niet halverwege, een dichtbundel in het schemergebied tussen poëzie en fantasy.

Deelnemende dichters en beeldend kunstenaars:

Jan JB Kuipers – https://deschrijverscentrale.nl/auteurs/13298 (met eigen beeldend werk)

Aschwin van den Abeele – https://www.aschwinvandenabeele.nl (met beeldend werk van Bert Wille – https://www.instagram.com/bertmiddelburg/)

Michael van Oostende – https://www.facebook.com/michael.vanoostende.14/?locale=nl_NL (met beeldend werk van Mette Sinke – https://mettesinke.nl)

Tijs van Bragt – http://www.tijsvanbragt.nl (ook met eigen beeldend werk)

Peter Clijsen – https://www.dichtersgildesluis.nl/evenvoorstellen.html (ook met eigen beeldend werk)

Johan Meesters – https://www.dichtersgildesluis.nl/evenvoorstellen.html & https://johanmeesters.nl

Hanneke Middelburg – https://www.instagram.com/hanneke.middelburg/ & https://www.facebook.com/hanneke.middelburg.90 (met beeldend werk van Marcel Kentin – https://www.kentin.net/)

Peter Gielisssen – https://www.linkedin.com/in/peter-gielissen-2944639/ (gedicht verfilmd door Ed van den Bergen – https://www.youtube.com/@edvandenbergen9050)

Vos Broekema – https://voornaamvos.nl (ook met eigen beeldend werk

Willem van Vliet – https://www.dichtersgildesluis.nl/evenvoorstellen.html & https://www.linkedin.com/in/willem-van-vliet-06994631/ & www.willemvanvliet.eu (met beeldend werk van Hilde Wagemans – https://nl.pinterest.com/hildewagemans/, zie ook foto’s van haar werk op https://www.facebook.com/profile.php?id=100009121479017)

Anna de Bruyckere – https://annadebruyckere.nl (ook met eigen beeldend werk

Aukje-Tjitske – https://dichtersgildeterneuzen.com/wiezijnwij/ & https://semperscribo.com/over-mij/

Ingeborg Haalboom – https://dichtersgildeterneuzen.com/wiezijnwij/ & https://ingeborg-haalboom.blogspot.com

Peter Knipmeijer – https://dichtersgildeterneuzen.com/wiezijnwij/ & https://nl.wikipedia.org/wiki/Peter_Knipmeijer & https://elandinzeeland.wordpress.com (ook met eigen beeldend werk)

Rogier de Jong – https://www.dichtersgildesluis.nl/evenvoorstellen.html & https://www.rogierdejong.nl

Vera Steenput – https://www.dichtersgildesluis.nl/evenvoorstellen.html & https://www.verasteenput.be (met beeldend werk van Peter Verlaan
– https://vanderkrogt.net/standbeelden/kunstenaar.php?id=Verlaan.Peter&object=A&pagina=1

Dinie Fintelman – https://www.dichtersgildesluis.nl/evenvoorstellen.html & https://www.diniesophiefintelman.nl (ook met eigen beeldend werk)

Margot Delaet – https://www.hyster-x.com/nl/margotdelaet (ook met eigen beeldend werk)

Cathrien Berghout – https://cathrien-berghout.nl (ook met eigen beeldend werk)

Eric van Laere – https://dichtersgildeterneuzen.com/wiezijnwij/

Snaartheorie, de soep en de lange schaduw

Enkele recente verhalen in het fantastische en speculatieve genre van mijn hand:

- ‘Lamento’s van Lamprey’ (vier samenhangende verhalen): ‘Therapie voor een stad’; ‘Een been voor de revolutie’; ‘De dag dat het IJkgebouw vervaagde’; ‘Hotel Argosie’. In: Mike Jansen (samenst.) Vreemde steden, bijzondere oorden bd. 2. Uitg. EdgeZero, 2025, 139-155.

De stad Lamprey dook al op in mijn verhaal ‘Zeven manieren om van je schulden af te komen’ in Ganymedes-22 (2022). Het IJkgebouw bestaat niet echt, het is niet vast te pinnen en toch is het onwrikbaar. De stad Lamprey die zich eromheen heeft gevleid is geobsedeerd door de dood. Wie daalt daar af in het diepste, het zwartste gat?

Voor de paperback kijk hier. E-boek via bol. 

Hier een aardige recensie van (ook) mijn verhalenreeks:

- ‘Snaartheorie’, in: Wonderwaan 55, ‘Vergeten wonderen’, 2025, 32-55.

Met snaartheorie heeft Snaartheorie zo te zien niet veel te maken, hoewel de Snaar een belangrijke rol speelt. Een snufje Walewein, een dosis alchemie en occulte folklore, hartverscheurende herinneringen en de onnavolgbare logica van vorsten, ‘bedorven heersers op wankele tronen’. De soep, het bloed, de beker wijn.

Paperback kun je hier downloaden.

Ill. in 'Snaartheorie' (auteur)

- ‘Het kasteel van de lange schaduw’. In: Remco Meisner & Paul van Leeuwenkamp (red.), Ganymedes-24 (Nieuw-Vennep 2024), 24-42.

‘Vreemdelingen worden er nu meteen uitgepikt. Als Caai verschijnt en zich op last van de hellebaardiers aan de stadspoort bekend maakt, wordt hij opgepakt en naar het slot gebracht. Hij ziet er heel anders uit dan in de verhalen van Choret. Niks purperen mantel en springende honden. Caai is moederziel alleen. Hij is maar een schriel mannetje, die een zwarte lijn om zijn ogen heeft laten tatoeëren om zijn blik indringend en indrukwekkend te maken. Zijn onbeduidende gestalte, waaraan eenieder voorbijziet, heeft in hem kennelijk een honger naar aanzien en grootheid gewekt.’

- ‘Operatie schildpad’, in: Wonderwaan 54, ‘Echte (en andere) intelligentie’, 2024, 4-23.

Want: 1) Tentakels van beschilderd doek; 2) Theorieën uit de pulptijdschriften; 3) Een piramide van steenkool en 4) De les van de kamerjas.

Ill. in 'Operatie schildpad' (auteur).

‘De menselijke rede. Die aanfluiting, die vlaag wind! Op momenten die echt belangrijk zijn, voor jou of voor de loop van de dingen, schakelmomenten als het ware, duiken je rationaliteit en zelfs je bewuste waarneming onder en nemen de instincten en je lichaam het roer over. Achteraf zijn er alleen flitsen herinnering, ongewoon fel maar volkomen onsamenhangend en vaak zeer bedrieglijk, ook al gaat het om gebeurtenissen van enkele minuten geleden. Ik herinner me bijvoorbeeld de mauve foulard die Mrs. Turtle om haar hals had geslagen, diezelfde decadente sjaal die teder over de schouder van de monnik had gestreken. In werkelijkheid zal ze wel een gewone sjaal hebben aangehad, of zelfs haar jas met het bontkraagje. Ik herinner me ook dat Ryokan steels haar hut uitkwam, toen wij in de gang stonden te redetwisten. De monnik Ryokan, die schaduwman met zijn glimlach, zijn brilletje, zijn oogjes als brandpunten van het niets.
En ik herinner me dat ik dacht dat we op dit moment niets dan rolfiguren waren, marionetten van een onbekende instantie, terwijl we allebei hevig aan die sjaal aan het trekken waren, elk aan een kant, de Japanner en ik, onze blikken op elkaar gericht, in elkaar verzonken, mijn gezicht ongetwijfeld een wanhopige grimas, en de tronie van de monnik niets dan godslasterlijke spiegeling, een lege garnering van een even betekenisloze grijns.’

Dit nummer van Wonderwaan is HIER te downloaden.

***

Gerelateerd:

https://www.fantasize.nl/actueel/in-gesprek-met-jan-kuipers-deel-1/

https://www.fantasize.nl/actueel/in-gesprek-met-jan-kuipers-deel-2/

https://www.fantasize.nl/actueel/in-gesprek-met-jan-kuipers-deel-3/

https://www.fantasize.nl/actueel/interview-met-jan-j-b-kuipers-over-ballustrada/

***