Vrijdag 10 juli wandelde ik met kunstenaar Theun Karelse en socioloog Darko Lagunas naar de 'Gebroken Diek' tussen Kattendijke en het Goese Sas. Zij doen namens de Ambassade van de Noordzee met geo-wetenschapper Maarten Kleinhans onderzoek naar de toekomst van de Zeeuwse delta. In hun verkenningen proberen ze de zaak óók te benaderen vanuit het perspectief van niet-mensen (dier, plant, artefact).
Onze wandeling en ons gesprek ging voornamelijk over de 'verdronken geschiedenis' van vooral het Oosterscheldebekken: verdwenen en weer opduikende gebieden, dorpen, steden, kastelen. Karelse: 'Voor een blik in de toekomst is een een historisch perspectief uiteraard van groot belang.' Het gesprek waaierde als vanzelf uit van Krijn, de 'Zeeuwse' Neanderthaler, tot de mogelijke kolonisatie van Mars.
Over de ambassade:
https://www.ambassadevandenoordzee.nl/
De specifieke onderzoekscasus:
https://www.ambassadevandenoordzee.nl/projecten/toekomst-van-de-delta/
De specifieke onderzoekscasus:
https://www.ambassadevandenoordzee.nl/projecten/toekomst-van-de-delta/
Uitwaai(er)en met de zeemeerman
Waarom de Gebroken Diek, op deze beurtelings natte en minder natte namiddag? Van hieruit kun je visueel en 'vertelmatig' uitwaaieren over heel het gebied: Katse Plaat, het 'drijvende' Noord-Beveland van 1530-1598, het verdwenen Ganuenta, Orizand en dito Zuidland; naar het oosten sluimert het Verdronken Land van Zuid-Beveland en het legendarische Reimerswaal. Twee millennia leven mét en strijden tégen het water. Lagunas: 'Maar dat lijkt hier een verloren strijd.' Inderdaad, het water heeft tot dusver steeds terrein gewonnen.
Als ik een dier mocht kiezen, wat zou dat dan zijn? 'Een halfdier: de zeemeerman van Westenschouwen.' Want je kunt de stem van de dieren vooralsnog alleen horen via de mens. Bovendien zijn de oude verhalen als die van de meermin (en meerman) van Westenschouwen weer zeer actueel met hun waarschuwingen tegen menselijke hoogmoed en het in de wind slaan van tekenen en waarschuwingen, in deze tijd van zeespiegelrijzing en klimaatverandering.
(tekst vervolgt onder afbeelding)
 |
Gebroken Diek (H.M.D. Dekker) |
Recent verdronken
De Gebroken Diek is zelf ook interessant als een 'recent' verdronken landje. In april 1943 vond hier na een storm een grote dijkval plaats. De zeedijk zakte weg, het water stroomde de Wilhelminapolder binnen. In allerijl werd een nooddijk aangelegd, waarbij ongeveer twaalf hectare is prijsgegeven. De Gebroken Diek behoort tot de oostelijke zeewering van dit verloren gebied. Korte tijd dachten de Duitse bezetters aan sabotage. Maar het was een waterstaatkundig ongeval. Tussen 1800 en 1980 zijn langs de Zeeuwse oevers meer dan 1100 van zulke vallen en afschuivingen waargenomen. De dijk of vooroever raakt dan ‘uit evenwicht’ en verdwijnt in het water.
Bij de Gebroken Diek liggen in groot aantal betonnen dijkversterkingselementen verspreid: herinneringen ook aan het tijdperk van de Muraltmuurtjes, waarvan de illusies omtrent veiligheid letterlijk zijn weggespoeld bij de Februariramp van 1953.
Wat meer hierover in het recent herdrukte 111 plekken in Zeeland die je gezien moet hebben, met 50 nieuwe plekken en tips.
