Mijn essaybundel Methoden tegen de helderheid (Liverse, 2014) is nu ook te raadplegen op de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL), een digitale collectie van teksten uit de Nederlandse letterkunde, taalkunde en cultuurgeschiedenis, van de vroegste tijd tot heden. De bundel is hier in te zien.
De flaptekst van de oorspronkelijke uitgave:
 |
| Omslag oorspr. uitgave |
"Methoden tegen de helderheid bevat essays die Jan J.B. Kuipers
publiceerde in de periode 1989-2006. Een stoet van figuren uit de
literatuurhistorie en ideeëngeschiedenis trekt voorbij: Frederik van Eeden Sr.,
Pieter Jelles Troelstra, Max Stirner, Henry David Thoreau, Robert Graves, Mary
Wollstonecraft, Napoleon, Germaine de Staël, Novalis, Michaël Bakoenin, Leopold
von Sacher Masoch, Yukio Mishima, Johan Huizinga, Ilja Leonard Pfeijffer en
vele anderen. Bepaalde motieven en thema’s spelen een grote rol, zoals de
miniatuur, de verbeelding, de historische sensatie, de jaren zestig, de vitale
functie van zelfbedrog en illusie.
De titel verwijst naar de romantische
‘versluiering van de werkelijkheid’. Kuipers bestrijdt in verschillende
bijdragen de negatieve connotaties hiervan. Hij volgt het spoor van
‘dubbelzinnigheid, vervloeiing en transparantie’ terug tot preklassieke mythologische
noties, en breekt een lans voor de regionen van het imaginaire. Deze dienen
betreden te worden met de geslepen wapens van ironie en dubbelzinnigheid; het
gaat uiteindelijk om ‘liegen met open vizier: het geneeskrachtige liegen van
het zelfbewustzijn, de cultuur en de kunst’."
***
Misschien ook leuk:
De Nederlandse samenleving veranderde razendsnel aan het eind van de negentiende eeuw. Oude, vertrouwde waarden wankelden door een stroom aan nieuwe ideeën en levensstijlen. Alles moest anders: de inrichting van de maatschappij, de omgang met het lichaam en ook religie en spiritualiteit. Anarchisten, vegetariërs, theosofen, spiritisten, utopische kolonisten, feministen, strijders voor homorechten: de verschillende stemmen van linkse activisten tot ultrarechtse ‘trekvogels’ en reactionaire cultuurcritici vormden een verwarrend koor.
Jan J.B. Kuipers belicht de versplintering van het levensbeschouwelijke landschap in een periode die werd gekenmerkt door vaak extreme opvattingen. Hij laat de lezer kennismaken met de vaak grillige vertegenwoordigers van een onversneden individualisme. 'De culturele eigenaardigheden aan de flanken beschrijft Kuipers met mededogen en verwondering.'
Gerrit-Jan Kleinjan in Trouw/De Tijdgeest
Tegenculturen in Nederland in de jaren zestig en zeventig
'De mens is niet om te lijden in de wieg gelegd,' schreef Simon Vinkenoog in 1967. Het tekent de mentaliteit van de toenmalige tegencultuur, een verbijsterend palet van activisme, bewustzijnsverruiming en spiritualiteit. Onmiddellijke ontsnapping aan de knellende banden van de maatschappij was het doel: een vlucht naar boven op de vleugels van idealen of drugs, of allebei. Jan J.B. Kuipers schetst de diverse bewegingen en figuren die de jaren zestig en zeventig tekenden, en vraagt zich af in hoeverre er sprake was van iets nieuws en waar al die zogenaamde vernieuwing in uitmondde.
"Wat een tijden! Waarnaar je gaat terugverlangen door Kuipers' boek."
Mario Molegraaf in Zeeland
De vlucht naar boven
