High van de Zeeuwse mist

Jeugd- en popcultuur in Zeeland, 1965-1975

Zaterdagmiddag 14 december presenteert schrijver Jan J.B. Kuipers in de Zeeuwse Bibliotheek in Middelburg High van de Zeeuwse mist. Jeugd- en popcultuur in de delta, 1965-1975. Het boekje omvat 109 pagina's en is een uitgave in de PPF-reeks van ZB Bibliotheek van Zeeland, met medewerking van de Stichting Vrienden van de Zeeuwse Bibliotheek.

De presentatie vindt plaats tijdens de Vriendenmiddag 2024. Inloop vanaf 14:00 uur, het programma begint om 14:30 uur. De entree is gratis voor Vrienden van ZB en voor niet-vrienden € 5,00. De opbrengst van deze middag komt ten goede van het werk van de Vrienden van de ZB.

De sixties hebben allang mythische proporties aangenomen. Ze worden verheerlijkt, verfoeid en alles ertussen. De samenleving werd grondig opgeschut. Het decennium begon volgens velen eerder in 1965 dan in 1960, en duurde tot ongeveer 1975. 

Ervaringen

Kuipers zet in High van de Zeeuwse mist vooral aan de hand van eigen en andermans ervaringen de ontwikkelingen in dit decennium kleurrijk op een rij. 

De focus ligt op de popmuziek die te horen was in cafés, clubs, buurthuizen en op podia in de buitenlucht en de daarbij behorende ‘sien’, waar geestverruimende consumptie en politiek activisme om voorrang streden. Grote namen komen voorbij, zoals Pink Foyd, Pretty Things en natuurlijk de ‘eigen’ Zeeuwse psychedelische band Dragonfly.

Over Nederlandse subculturen publiceerde Kuipers in recente jaren Dwepers en dromers. Tegenculturen in Nederland 1890-1940 (2020) en De vlucht naar boven. Tegenculturen in Nederland in dejaren zestig en zeventig (2023). Over Zeeuwse pop- en jeugdcultuur schreef hij Brommers, gitaren en spandoeken. Vijftig jaar jong in Zeeland (2005).

Vinyl

Uitgangspunt van de Vriendenmiddag 2024 is het Muziekblog van de ZB. Bij het programma op het Plein op de begane grond wordt voor het thema 1965-1975 aansluiting gezocht bij de ZB-collecties grammofoonplaten, foto’s en affiches uit deze periode. 

Naast de presentatie door Jan J.B. Kuipers is er een muzikaal intermezzo door Sjef Hermans & Friend. Verder een gesprek tussen vinylverzamelaars; conservator Sanne van Splunter vertelt over aanwinsten en ontwikkelingen van de Bijzondere Collecties ZB. Muziekcentrum Middelburg verkoopt tweedehands vinyl. Vanaf 16.30 uur is er een Vriendenborrel.

Bekijk ook:

https://wijzijndestad.com/verhalen/een-mooie-vriendenmiddag-in-de-zb-met-jan-jb-kuipers-sjef-hermans-en-meer/

Zie HIER een overzicht van mijn artikelen op Historiek.

Oproep beeldmateriaal Zeeuwse popcultuur 1965-1975

Wie bezit gedigitaliseerd foto- of ander beeldmateriaal over de Zeeuwse popcultuur, ruwweg uit de periode 1965-1975? Het kan gaan om Zeeuwse bandjes, zalen en podia, hippe mode, opmerkelijke figuren uit de ‘scene’, jeugdig straatleven, feesten en huiskamerbijeenkomsten. Kortom alles wat de sfeer uitstraalt van de jaren zestig, die volgens muzikant en subcultuuricoon David Crosby duurden van 1965 tot 1975.

Dit waren immers de jaren waarin alles veranderde in de jeugdcultuur. Het was de tijd van protest en bezettingen, wierookwalmen, vloeistofprojecties, bizarre kleding, steeds langer haar, de introductie van drugs, het afwerpen van opgelegd gezag. In dit decennium passeerden zowel provo, de summer of love, het provadya?-fenomeen, woeste studentenprotesten en het ‘Nederlandse Woodstock’ in Kralingen, waar je ook tal van Zeeuwen kon aantreffen.

Open jeugdcentra openden ook in Zeeland hun deuren, zoals De Beuk in Middelburg en De Piek in Vlissingen. Elders kon je terecht in vele sozen, zoals Uh-hu in Goes, en ‘progressieve’ cafés of cultuurpodia als de Image Club en Porgy en Bess in Terneuzen, Brogum in Zierikzee en De Vroone in Kapelle. Het zijn maar enkele voorbeelden.

Presentatie en boekje

Het is in deze tijd van eindeloze stromen selfies en audiovisuele documentatie van elkaspect van ons leven moeilijk voorstelbaar. Maar tot een jaar of dertig geleden maakten we relatief weinig foto’s. Dit had uiteraard te maken met de technologie: net als aan de vervlogen romantiek van ‘stoom’ denken we nu vertederd terug aan de fotorolletjes, de donkere kamer of de gang naar de fotozaak, waar je pas dagen later het resultaat van je fotografische inspanning kon aanschouwen op de bestelde afdrukken en negatieven. Zelfgemaakte foto’s uit deze tijden vormen een kostbare documentatie!

Een héél speciaal optreden van 'Plastic Penis' op 
Smids Bolwerk in Middelburg, 1969

Tijdens de ZB-Vriendenmiddag op 14 december die gewijd is aan Zeeuwse popmuziek en pophistorie met alles eromheen, hou ik een presentatie over de Zeeuwse pop- en subcultuur in de ruimste zin uit de genoemde periode 1965-1975. Het beeldmateriaal wordt gebruikt in de bijbehorende power-pointpresentatie en/of het boekje in de PPF-reeks van de ZB dat aan het onderwerp wordt gewijd.

‘Pop-art on scene’

Naast beeldmateriaal ben ik op zoek naar gegevens over, of herinneringen aan de mysterieuze happening ‘Pop-art on scene’ in het City-theater in Middelburg op 23 maart 1965: eerder nog dan de geruchtmakende happenings in Amsterdam! De PZC, in die dagen niet echt enthousiast over de meeste uitingen van de regionale pop- en jeugdcultuur, noemde het ‘een zinloze avond met enige infantiele banaliteiten’ – en dat maakt de belangstellende uiteraard zeer nieuwsgierig.

Er was sprake van een gehelmde jongeman die versjes voorlas, ‘twee kwasi-artistieke figuren’ en een persoon die zijn tanden op het podium poetste. Verder ‘heel harde muziek’. Wie weet er meer over deze happening te vertellen?

Wie rechtenvrij beeldmateriaal voor de presentatie en/of het boekje wil afstaan, of gegevens over de happening van maart 1965 bezit, kan contact met mij opnemen via jjbkuipers@zeelandnet.nl of 06 36271652.

***

Ook interessant in deze sfeer:

De vlucht naar boven

Tegenculturen in Nederland in de jaren zestig en zeventig

'De mens is niet om te lijden in de wieg gelegd,' schreef Simon Vinkenoog in 1967. Het tekent de mentaliteit van de toenmalige tegencultuur, een verbijsterend palet van activisme, bewustzijnsverruiming en spiritualiteit. Onmiddellijke ontsnapping aan de knellende banden van de maatschappij was het doel: een vlucht naar boven op de vleugels van idealen of drugs, of allebei. Jan J.B. Kuipers schetst de diverse bewegingen en figuren die de jaren zestig en zeventig tekenden, en vraagt zich af in hoeverre er sprake was van iets nieuws en waar al die zogenaamde vernieuwing in uitmondde.

Prijs € 29,99

ISBN 9789462498952

Uitvoering Hardback

Aantal pagina's 296

Ontdekking van de jeugd in Zeeland (1)

Je kon het niet langer negeren, in het jaar 1955: de jeugd was anders geworden, mondiger en rijper dan vroeger. Dat een onbeduidende countryzanger, Bill Haley, in dat jaar met het lawaaiige en in een vreeswekkend tempo gespeelde nummer Rock around the clock een eerste plaats in de hitlijsten in de Verenigde Staten behaalde, dáárvan nam men in Zeeland geen notitie. Hier worstelde men met de nasleep van de Februariramp van 1953, met de wederopbouw, het Delta- en het Drie-Eilandenplan, en met de grootschalige reconstructie van Schouwen-Duiveland.

(Dit is een fragment uit: Brommers, gitaren en spandoeken,2005)

Zeeland stond aan de vooravond van grote veranderingen, en dat alles had een even grote uitwerking op de Zeeuwse jeugd. ‘De jongeren reageren anders dan wij ouderen,’ stelde de Goese predikant H.M. Strating vast in een vraaggesprek met de Provinciale Zeeuwse Courant van 3 augustus 1954. Strating was voorzitter van de Hervormde Jeugdraad. ‘Daaraan merk je dat er ook in de Zeeuwse jeugd iets van dat moderne levensgevoel is gevaren, iets dat misschien wijst in de richting van het existentialisme. Doch ik betwijfel of het een stap achteruit is.’ En, na enige aarzeling: ‘Nee, onze jeugd is eerlijker in menig opzicht dan de oudere generatie.’

De wereld was kleiner geworden, meende Strating. En de jeugd van 1954 was wereldwijzer dan de kinderen van vroeger. ‘Wij hebben nog met een kristalontvangertje zitten peuteren,’ herinnerde de predikant zich, ‘en keken onze ogen uit naar een auto. Maar nu herkent een peuter van vijf jaar al van ver een automerk…’

De welwillende zielenherder sloeg met zijn uitlatingen de spijker op de kop. De wereld was dankzij de radio en alle andere ontwikkelingen op het gebied van telecommunicatie en vervoermiddelen inderdaad een stuk kleiner geworden: absolute voorwaarde voor het ontstaan van een uiteindelijk mondiale popcultuur waarin trends razendsnel gecommuniceerd en overgenomen konden worden. 

De kennismaking met Duitse bezetters en deels van overzee afkomstige bevrijders, de evacuaties ten gevolge van de Walcherse inundaties in 1944 en de Ramp van 1953 hadden bovendien het vertrouwde wereldbeeld flink door elkaar geschud, de horizonten verruimd en verwisseld. Communicatie betekent altijd ook vervreemding: de vertrouwde zuilen, waarin Nederland generaties lang verdeeld was geweest brokkelden af, de snelle naoorlogse stijging van het welvaartspeil (in 1954 werden loonstijgingen van tien procent genoteerd) maakte ruimere consumptie mogelijk om een eigen identiteit te kunnen ontwikkelen én tonen.

De jongere was in het midden van de jaren vijftig kandidaat-volwassene áf. Niet langer was de adolescent een volwassene in de dop, iemand die snel een beroep moest leren en geruisloos bij de juiste levensovertuiging en kerk diende te worden ingedeeld. Hij of zij maakte vanaf nu deel uit van een categorie op zich. ‘Jong zijn’ was een doel geworden. Plotseling was iedereen zich sterk bewust van de kloof tussen de generaties. Die was er altijd al geweest, maar leek nu dieper en breder dan ooit.

De jeugd was ontdekt.

- wordt vervolgd -

Bron: Jan J.B. Kuipers, m.m.v. Henk Feij en Peter Urbanus, Brommers, gitaren en spandoeken. Vijftig jaar jong in Zeeland (Zaltbommel: Uitgeverij Aprilis, 2005), hoofdstuk 'De ontdekking van de jeugd in Zeeland' (Jan J.B. Kuipers)