Op vrijdagavond 10 september verzorgt Jan J.B. Kuipers in het Jeugdgebouw aan de Koninginnestraat 3 te IJzendijke een lezing over ‘De Staats-Spaanse Linies. Monumenten van conflict en cultuur’. De organisatie is in handen van museum Het Bolwerk, de aanvang is om 19:30 uur. Toegang: € 8,00 p.p., inclusief koffie en een drankje. Reserveren tot 2 dagen voor datum lezing (museum Het Bolwerk, 0117-301200, museuminfo@zeelandnet.nl).
Kuipers publiceerde in 2013 zijn gelijknamige boek, bij de voltooiing van een grensoverschrijdend project van onderzoek, restauratie en cultuur-toeristische ontsluiting van de Linies. De twee drukken van dit boek waren nog hetzelfde jaar uitverkocht.
Zowel de militaire als de algemene geschiedenis rondom de linies komen in de powerpointlezing aan bod, alsook bouwkundige aspecten en de ‘doorwerking’ van de linies in volksverhalen, anekdotes en de evolutie tot cultuurmonumenten. Een belangrijk deel van de presentatie behandelt de Opstand tegen Spanje c.q. de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), toen de linies ontstonden. Maar ook andere conflicten komen aan de orde, zoals de Spaanse en Oostenrijkse Successieoorlog in de achttiende eeuw. Geografisch richt de lezing zich vooral op Zeeuws-Vlaanderen.
 |
| Kruisdijkschans, 1692. |
De Staats-Spaanse Linies omvatten bijna 450 objecten: forten, schansen, linies en vestingstadjes (zoals Hulst en Damme) in een gebied van zo’n 80 bij 40 kilometer aan weerszijden van de Belgisch-Nederlandse grens, tussen Knokke en Antwerpen. Een militaire raid van een Staats legertje in 1583 vormde de eerste aanzet. Die leidde tot het opwerpen van de Moffenschans bij Terneuzen: de eerste fortificatie die we tot de Staats-Spaanse Linies rekenen. Van de oorspronkelijke Moffenschans is niets meer over, in tegenstelling tot zeer veel andere elementen en werken, die we vandaag de dag al of niet gerestaureerd in het landschap aantreffen.
Jan J.B. Kuipers (1953) publiceerde tegen de tachtig boeken, veelal over historische onderwerpen. Hij werkte naast zijn loopbaan als zelfstandig auteur decennia in de Zeeuwse archeologie en erfgoedwereld. Najaar 2020 verscheen bij WalburgPers zijn boek Vikingen. IJzeren eeuwen om de Noordzee. Een andere recente titel is 111 plekken in Zeeland die je gezien moet hebben (Thoth, 2e dr.; met foto’s van Heleen Dekker).
Boeken van deze auteur over verwante onderwerpen:
Willem van Oranje
Prins in Opstand
De discussie over leven, karakter en betekenis van Willem van Oranje (1533-1584) laait regelmatig op. De figuur van de ‘vader des vaderlands’ is nog springlevend. De Opstand tegen Spanje en de Reformatiegeschiedenis in de Nederlanden zijn niet denkbaar zonder deze prins van Oranje, die in zijn eigen tijd al voorwerp was van felle controverses. Oranje stond aan de wieg van de Noord-Nederlandse natie, maar deze ‘geboorte’ voltrok zich tegen zijn wil. Zijn pogingen om de scheuring van Noord en Zuid te voorkomen bleven vruchteloos. Willem was weliswaar een belangrijke actor in de ontwikkelingen van zijn tijd, maar ook iemand die daardoor werd meegesleurd en getransformeerd. Als elfjarige verhuisde de prins van de Dillenburg naar het Brusselse hof, centrum van een wereldrijk, om zijn opvoeding te voltooien. Het was zijn introductie op het historische toneel, waar zijn rol bepaald zou worden door een bloedig conflict dat de mythische duur van tachtig jaar bereikte. Van verdediger van de belangen van de hoge adel ontwikkelde Oranje zich tot tegenstander van de onverzoenlijke kettervervolgingen. Zo kwam hij pal tegenover zijn koning Filips II te staan. Gaandeweg veranderde Willem van een in luxe badende prins met lichtzinnige reputatie tot een quasi-armoedige martelaar voor een niet eens helder omschreven ideaal. De man die ooit zijn bruid Anna van Saksen tegemoet ging met 1100 ruiters en een fabelachtige bagagetrein, eindigde als een sober geklede, vroegoude en zieke grijsaard die zich qua uitmonstering nauwelijks onderscheidde van een Delftse burger. Drie broers waren gesneuveld, zijn fortuin was verdwenen. Na minstens zeven mislukte aanslagen maakte de fanaticus Balthasar Gerards een eind aan Oranjes turbulente bestaan. Willem van Oranje. Prins in opstand volgt het leven van de prins tegen de breed geschetste achtergrond van de Opstand en de scheiding van Noord en Zuid, die ook de meest dramatische periode van beide naties vormen.
Bestelinfo HIER
€ 29,95
De Beeldenstorm
Van oproer tot Opstand in de Nederlanden
De Beeldenstorm markeert het begin van de Opstand tegen Spanje, uitgevochten in de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Aanleiding en kader waren religieus, reactie op de meedogenloze kettervervolgingen. Er speelden ook andere motieven: economische nood en politieke frustratie. Op enkele maanden Beeldenstorm volgden zes jaar schrikbewind onder Hertog van Alva. De Beeldenstorm presenteert het verhaal van 1566 in de veelkleurige context van de reformatiegeschiedenis.
Bestelinfo HIER
€ 19,99
